Allostase
Allostase is een verfijning van het begrip homeostase om de biologie van stress beter te beschrijven. Het begrip allostase is vrij recent ingevoerd door Peter Sterling en Joseph Eyer van de University of Pennsylvania en doorontwikkeld door Bruce McEwen van de Rockefeller University. Het is min of meer een samenvarttende naam voor de processen die optreden om van het ene interne evenwicht (homeostase) in het andere interne evenwicht over te gaan als de omstandigheden daarom vragen. Voor stress betekent dit, dat stressreacties aangeschakeld worden wanneer een bepaald evenwicht verstoord is om terug te keren naar dit evenwicht, of om een nieuw evenwicht in te stellen, waarbij mens of dier weer goed en zonder stress kunnen leven
De moeite die het lichaam van iemand moet doen om tijdens stress weer in evenwicht te komen wordt allostatische lading genoemd. Bij een zwakke stressor is de allostatische lading gering en zijn de stressreacties mild. Is de allostatische lading groot, dan zijn ook de stressreacties sterker. Als de allostatische lading te groot wordt, zodat het bereiken van homeostase teveel energie kost, te lang duurt, of niet mogelijk is, dan houdt stress lang aan, met alle negatieve gevolgen voor de gezondheid van dien.
Voorbeeld: lichaamstemperatuur
Laten we het voorbeeld van lichaamstemperatuur er nog eens bij pakken om allostase in actie te zien. De lichaamstemperatuur wordt doorgegeven aan de hersenen. Daar bevindt zich een centrum, dat de doorgegeven temperatuur vergelijkt met wat die moet zijn (homeostase). Is de temperatuur te laag, dan geeft dit centrum opdracht om lichaamsvet te gaan verbranden en om sommige spieren te laten trillen om warmte op te wekken (allostase). Je gaat trillen en klappertanden (allostase). Bloed wordt uit de huid teruggetrokken om warmteverlies te beperken en ook gedrag wordt aangepast, waardoor je bijvoorbeeld de zon of de kachel op gaat zoeken of een extra dikke trui uit de kast gaat pakken (allostase).
Allostase is het instellen van evenwicht
Het doel van allostatische processen is dus om het evenwicht dat door stress verstoord is, weer te herstellen of een nieuw evenwicht in te stellen waardoor de stress verdwijnt. Allostase is natuurlijk specifiek voor ieder fysiologisch proces. De processen, die nodig zijn om lichaamstemeratuur op peil te houden zijn andere dan die nodig zijn om lichaamsvocht te reguleren (bijvoorbeeld drinken als je dorst hebt). Toch zijn er reacties op stressoren, die eigenlijk altijd optreden. Het maakt daarbij niet uit wat de stressor is en welk homeostase verstoord is. Deze reacties staan bekend als de stressresponsen (stressreacties) en maken deel uit van het algemeen adaptatiesyndroom.
Voorbeeld van allostase in hersenen
De amygdala heeft een belangrijke rol in angst. Sommige wetenschappers beschouwen de mate van angst als een bedreiging zich aandient als een emotionele homeostase. De amygdala functioneert op een speciale manier. Het plakt als het ware een negatief gevoel op een stressor. Dit is een allostatisch mechanisme, omdat het je bang maakt voor de stressor en vervolgens ontwijkingsgedrag in werking zet. Daarnaast verandert de amygdala (en andere hersengebieden) van structuur (allostase) om de controle over de angst te verbeteren. Deze aanpassingen kunnen echter tot problemen leiden als ze te lang duren. Er kunnen angststoornissen optreden of ze kunnen leiden tot geheugenproblemen (in samenhang met veranderingen in andere hersendelen). De allostatische lading om tot een nieuw evenwicht te komen is dan te groot en de stress wordt chronisch.
