Hersenen en gedrag
De activiteit van de amygdala en de hypothalamus tijdens acute reacties op stress zijn er in eerste instantie op gericht om energie aan de spieren te leveren om een bedreiging te ontvluchten of om ertegen te vechten. Dit zijn de typische "vecht-of-vlucht" reacties, die in de natuur veel voorkomen. Een zebra zal proberen om weg te rennen om een leeuw te ontwijken. Een kat zal proberen te vluchten als een hond het aanvalt, maar kan er ook voor kiezen om zelf aan te vallen als het bijvoorbeeld in een hoek is ingesloten en geen uitweg meer ziet.
Een andere vorm van stressgedrag in de natuur is verstijven, waarbij het dier op zijn schutkleur vertrouwd. Sommige dieren kunnen hun kleur veranderen (dit wordt geregeld door het sympatisch zenuwstelsel), zoals kameleons en inktvissen, en dit wordt ook wel als vluchtgedrag beschouwd.
Sociaal gedrag en agressie bij dieren
Activatie van het sympatische zenuwstelsel bij plotselinge stress kan leiden tot veranderingen in sociaal gedrag. Dit is onderzocht bij ratten en muizen in het laboratorium. Als ratten bijvoorbeeld geen voedsel krijgen op hun vaste voedertijd, raken ze gefrustreerd. Ze worden dan a-sociaal en bijten andere ratten in hun directe omgeving.
Bij aanhoudende stress, als ratten bijvoorbeeld overwonnen zijn door een dominante soortgenoot, verliezen ze hun interesse in andere ratten. Dit gebeurt vooral bij ratten die angstig zijn. Ze onttrekken zich compleet aan het groepsleven. Ook kan het voorkomen dat de ouders minder omkijken naar hun jongen. Dit is gevonden bij Californische muizen. Wanneer ratten gestrest worden door tijdelijk hun bewegingsvrijheid af te nemen, worden ze agressief en vallen andere ratten aan. Daarbij maakt het ze niet uit of het kleinere ratten zijn (die ze makkelijk kunnen verslaan) of dat het grotere exemplaren zijn (waar ze van zullen verliezen).
Veranderingen in humeur bij mensen
Stress en angst gaan heel vaak samen. Dat komt door de werking van de amandelvormige kern in de hersenen, de amygdala. De amygdala activeert de stressreacties, en is belangrijk bij emoties. Gedragsveranderingen tijdens stress hebben dan ook vaak met een veranderd humeur te maken. Behalve gedrag dat met angst te maken heeft, zijn gestreste personen droeviger, of ze zijn depressief of hebben minder motivatie, genieten minder, of hebben concentratieproblemen. Ook zijn ze sneller geïrriteerd of boos, of voelen zich overvraagd door alledaagse perikelen. Deze gedrags- en humeurveranderingen worden veroorzaakt door verandering in de amygdala, het beloningssysteem (met dopamine als neurotransmitter) en het systeem dat waakzaamheid vergroot (met adrenaline en noradrenaline als neurotransmitters).
Gedragsveranderingen bij mensen
Veranderingen in humeur tijdens stress leiden tot veranderingen van gedrag. Zo kunnen mensen zich vaker agressief gedragen en boos uitvallen (net als dieren), of gaan ze meer genotsmiddelen gebruiken (drugs, alcohol, sigaretten) om het beloningssysteem te prikkelen. Anderen trekken zich terug uit hun sociale omgeving, gaan minder sporten, of veranderen hun eetgedrag. Stress kan leiden tot zowel teveel als te weinig eten (bij het gevoel van een knoop je maag). Veel gestreste mensen gaan over tot het eten van "pleziervoedsel" zoals chocola, of producten met te veel vet. Daardoor kan stress leiden tot zwaarlijvigheid leiden rond het middel.
