Stress door zorg voor hupbehoevenden
Veel mensen helpen hun hulpbehoevende ouders of kinderen. Boodschappen doen voor ouders die moeilijk ter been zijn of helpen in het huishouden bij dementerende ouders is voor velen een vanzelfsprekendheid. Anderen zijn druk met het verzorgen van hun zieke kind. Deze vormen van zorg valt onder het begrip "mantelzorg". Mantelzorg wordt door de overheid gezien als een middel om de kosten van de volksgezondheid omlaag te krijgen. De zorg die wordt verleend door familie en vrienden is immers goedkoper dan de zorg door professionele zorgverleners. Daarnaast kunnen hulpbehoevende ouderen langer thuis blijven wonen in plaats van in een verzorgingstehuis, wat ook een besparing oplevert.
Stressor nummer één: combinatie met werk
Zelfredzaamheid staat bij de politiek voorop, en het stimuleren van mantelzorg past dan ook in het overheidsbeleid. Je zou dan ook verwachten, dat de overheid de mogelijkheden schept om mantelzorg te verlenen door bijvoorbeeld flexibele verlofregelingen te formuleren. Helaas blijkt uit de praktijk, dat mensen vaak geen verlof op (kunnen) nemen, maar vooral hun vrije tijd opofferen om een hulpbehoevend familielid te helpen of te verzorgen.
Veel hangt af van het contact met de leidinggevende. Sommige leidinggevenden helpen mee om een oplossing te vinden om de mantelzorger verlof te kunnen geven door het aantrekken van een vervanger, of flexibelere werktijden aan te bieden. Andere leidinggevenden hangen meteen aan de telefoon met de vraag wanneer de mantelzorger weer op het werk denkt te verschijnen. Dit geeft stress.
Als de combinatie werk-zorg te belastend wordt, melden velen zich ziek, bij gebrek aan een alternatief. Zich ziek melden is niet alleen maar een excuus om meer tijd te krijgen voor de zorgtaak of voor zichzelf, maar komt ook door stress. De problemen van deze mensen zijn dan al vaak zo groot, dat ze niet eenvoudig geholpen kunnen worden door een begripvolle baas die een flexibeler werkschema voorstelt. Het is eerder zo, dat de mantelzorger zijn of haar werk minder goed doet door concentratieproblemen. Dit is zeker wanneer hij of zij vaak gebeld wordt op het werk als de hulpbehoevende onmiddellijk hulp nodig heeft.
De stress kan er voor zorgen dat de productiviteit van de mantelzorger vermindert, of, erger nog, dat de mantelzorger zich ziek moet melden. Mantelzorg is dan ook niet altijd gratis, maar kan leiden tot een verschuiving van kosten van de zorg van de hulpbehoevende naar de zorg van de verzorgende. Wij hebben hier helaas geen cijfers over kunnen vinden. Het lijkt erop, dat dit aspect niet voldoende in kaart is gebracht, of in de rekenmodellen te weinig aandacht heeft gekregen.
Stressor nummer twee: de ziekte van de hulpbehoevende
Mensen die familieleden verzorgen, hebben haast vanzelfsprekend een emotionele band met degene die ze verzorgen. Het is niet makkelijk om bijvoorbeeld te zien hoe je dementerende ouder het geheugen verliest, of hoe je zoon of dochter onder een ziekte lijdt. Het leidt tot emotionele stress, die een grote wissel kan trekken op de mantelzorger.
Stressor nummer drie: te weinig tijd voor jezelf
De meeste mensen staan voor hun familieleden klaar om bij te springen als hulp gevraagd wordt. Vaak gaat helpen vanzelf en rol je er als het ware in als je ziet dat ouders of kinderen extra ondersteuning nodig hebben. Deze bereidheid is op zichzelf natuurlijk positief, maar het gevaar ligt op de loer dat je te weinig tijd aan jezelf en je eigen gezin gaat besteden. Meestal werken mensen die zorg verlenen gewoon door en offeren hun vrije tijd op. Het gevolg is dat iemand daardoor niet meer aan zijn eigen behoeften toe komt, of dat relaties binnen of buiten het gezin verwaarloosd worden. Dit kan leiden tot spanningen, vermoeidheid en minder sociaal contact en ondersteuning, met stress tot gevolg.
